Czy sam odzyskasz przypadkowo usunięty plik?
Właśnie mija rok od dnia, w którym Microsoft uśmiercił Windowsa XP. Oznacza to, że od kwietnia 2014 roku system ten nie jest już wspierany, a co za tym idzie nie pobierzemy już do niego aktualizacji, nie otrzymamy również wsparcia technicznego. Jest to smutne o tyle, że był to jeden z najpopularniejszych systemów Microsoftu, który do tej pory (pomimo uśmiercenia) ma spory udział w rynku - prawie 17% użytkowników nadal z niego korzysta, co oznacza, że jest wciąż popularniejszy od najnowszego Windowsa 8. Trudno się dziwić temu przywiązaniu użytkowników - poza zwykłym sentymentem jaki wciąż wzbudza, Windows XP posiada wiele funkcji, których próżno szukać w kolejnych wersjach. Także tych chroniących nasze dane. O jednej z takich funkcji chciałbym dzisiaj napisać.
Jedną z najczęstszych przyczyn utraty danych, zaraz po awarii sprzętu, jest człowiek. Ludzka kreatywność w tym zakresie jest praktycznie nieograniczona, a próba przewidywania i zapobiegania wszystkim błędom - z góry skazana na niepowodzenie. Jedną z najsłabszych stron danych, bez względu na to, na jakim nośniku zostały zapisane, jest ogromna łatwość z jaką można je usunąć. Kilka kliknięć i plik ląduje w koszu - i to w najlepszym wypadku, bo wystarczy po zaznaczeniu pliku wcisnąć SHIFT+DELETE, żeby od razu wylądował w wirtualnym niebycie. Nic więc dziwnego, że twórcy najpopularniejszego systemu operacyjnego, jakim jest bez wątpienia Windows, zbudowali furtkę, za pomocą której możliwe jest przywrócenie nawet "trwale" usuniętego pliku. Dziwne jest jedynie to, że wraz z Vistą furtka ta została zamknięta. Co zrobić jeśli właśnie usunęliśmy plik typu bwd (Bardzo Ważny Dokument) i szczęśliwie należymy do grona miłośników Windowsa XP? Oto przewodnik.
Zacznijmy od tego, jak dane są z dysku usuwane. Mechanizm ten jest identyczny zarówno w starszych, jak i nowych wersjach Windowsa. W tym celu skupmy się na naszym potencjalnym bardzo-ważnym-dokumencie, czyli pliku bwd.doc zapisanym na dysku:
Kiedy tylko stworzyliśmy ten plik, informacja o nim została zapisana przez system operacyjny w katalogu plików. W zależności od systemu plików, jakiego używamy, informacje o tym pliku będą trochę inaczej zapisane na dysku, jednak ogólna struktura jest podobna. Tablice alokacyjne w systemie FAT, albo MFT (Master File Table) w NTFS zawierają “współrzędne” pliku na dysku - dzięki czemu system jest w stanie odszukać sekwencję klastrów zawierających nasz plik i go odczytać.
Co więc się dzieje, kiedy usuwamy plik?
Wbrew pozorom elektromagnetyczny ślad, zawierający zakodowany plik, nie jest z dysku od razu kasowany. Operacja usuwania ogranicza się jedynie do katalogu plików, w którym wpis dotyczący naszego pliku bwd.doc zostanie zmodyfikowany w ten sposób, że system od tego momentu będzie go traktował jako wolne miejsce na dysku - a co za tym idzie, przy następnym zapisie, klastry zawierające nasz plik, będą nadpisywane nowymi danymi.
Jeśli więc przypadkowo usunąłeś Bardzo Ważny Dokument mam dla Ciebie dwie wiadomości: dobrą i złą:
Dobra wiadomość: operacja usuwania, którą właśnie przeprowadziłeś oznacza jedynie, że plik jest interpretowany przez system, jako niepotrzebny, ale fizycznie nadal istnieje na Twoim dysku. Uff…
Zła wiadomość: to czy uda się odzyskać ten plik, zależy jedynie od Ciebie i od tego co teraz zrobisz. KAŻDA OPERACJA ZAPISU ZMNIEJSZA TWOJE SZANSE NA ODZYSKANIE PLIKU. Jak napisałem wcześniej - po usunięciu pliku, system zaczyna traktować fizyczne miejsce na dysku, które ten plik zajmuje, jako przestrzeń dostępną do zapisu. Przy każdym kolejnym zapisie rośnie więc szansa, że właśnie ta przestrzeń zostanie nadpisana nowymi danymi. Zapisując kolejne dane grasz więc ze swoim danymi w rosyjską ruletkę!
Odzyskiwanie plików - krok po kroku?
W przypadku Windowsa do wersji XP włącznie, możesz skorzystać z Konsoli Odzyskiwania, którą uruchomisz z płyty instalacyjnej systemu (wybierz Opcję Napraw, a kiedy system zapyta o wybór między instalacją i naprawieniem systemu, wciśnij C, co uruchomi Konsolę Odzyskiwania). Konsola wyświetla zawartość dysku, a więc także pliki usunięte, jeśli jeszcze nie zostały nadpisane. Możesz w ten sposób odnaleźć i skopiować swój plik w nowe miejsce.
Jeśli jednak posiadasz inny system operacyjny, nie jesteś pewien jak to zrobić, lub ilość plików, która została skasowana jest na tyle duża, że wizja ich ręcznego odzyskiwania powoduje u Ciebie skurcz żołądka, możesz wykorzystać oprogramowanie do odzyskiwania danych, które zadziała podobnie jak Konsola Odzyskiwania, jednak pozwoli Ci na automatyczne odzyskiwanie plików. Jeśli się na to zdecydujesz - pamiętaj o dwóch ważnych kwestiach!
- Nigdy nie instaluj programu do odzyskiwania danych na dysku, z którego chcesz odzyskać dane. Instalacja powoduje nadpisywanie danych.
- Co więcej - także odzyskanych plików nie zapisuj z powrotem na tym dysku. W ten sposób możesz zakłócić procedurę odzyskiwania tego i kolejnych plików!
A co jeśli plik, który skasowałeś, lub został uszkodzony, był plikiem systemowym? O tym w kolejnym poście.
